De theorie van de Transformatieve Dialoog

Klimaatprotest, boerenprotest, Zwarte Piet. Enkele voorbeelden van hardnekkige maatschappelijke conflicten. Ze zijn niet of moeilijk oplosbaar, terwijl ze het risico op ernstige escalatie in zich dragen. Florian Bekkers is op 21 april 2023 gepromoveerd op zijn onderzoek naar hoe in zulke situaties een oplossing mogelijk is.

Identiteitsgerelateerde conflicten

Er zijn conflicten die alleen maar goed begrepen kunnen worden in relatie tot behoeften en/of waarden die betrokkenen als essentieel beschouwen voor wie zij zijn, ofwel ze zijn gerelateerd aan hun identiteit. Het zijn ‘identiteitsgerelateerde morele conflicten’ (IRMC). Gangbare strategieën om conflicten op te lossen of opgaven aan te pakken, bestaan uit argumentatie over feiten en/of onderhandeling. Waarden die onderdeel zijn van iemands identiteit, zijn echter geen onderwerp van onderhandeling of feitelijk onderzoek. Hoe is een oplossing dan denkbaar?

Geen oplossing met behulp van bestaande theorieën

Verschillende invloedrijke filosofische theorieën, zoals Rawls’ Politiek Liberalisme, Habermas’ Discours Ethiek en Taylor’s Articulatie-ethiek, blijken niet in staat om een stabiele en rechtvaardige oplossing te onderscheiden voor zulke conflicten. Deze theorieën kunnen alleen onder specifieke condities een oplossing onderscheiden. Maar dat zijn condities waar in een IRMC juist niet aan wordt voldaan.   

Transformatieve Dialoog

Mijn voorstel is om tot oplossingen van IRMC’s te komen is de zogenaamde 'Transformatieve Dialoog'. Kern van de theorie van de Transformatieve Dialoog is dat authenticiteit niet individualistisch, maar intersubjectief moet worden begrepen. Ofwel, wat authentiek voor iemand is, wordt bepaald in gelijktijdige, wederzijdse relaties van erkenning die tot stand komen in een Transformatieve Dialoog.

De Transformatieve Dialoog beschrijft het proces waarin partijen in een IRMC hun zelf-begrip en hun begrip van de ander zodanig transformeren dat een relatie van wederzijdse erkenning ontstaat. Conflictpartijen ontwikkelen in die dialoog een ander begrip van wie zij zelf zijn, en van wie de ander is. Omdat dat wederzijdse begrip gebaseerd is in wederzijdse erkenning, is het hardnekkige conflict stabiel en rechtvaardig opgelost.

In de praktijk kan de Transformatieve Dialoog op verschillende manieren vorm krijgen. Bovenstaande stappen maak in conceptuele zin begrijpelijk wat zo'n proces inhoudt. Hiermee kunnen bestaande werkvormen verbeterd worden, kunnen aanpakken op maat ontwikkeld worden en kan het onderdeel worden van instituties zoals onderwijs, rechtspraak, bestuur en participatie. In het laatste hoofdstuk van de dissertatie geef ik een voorzet voor hoe dat plaats kan vinden op een manier dat er geen geïnstitutionaliseerde brainwashing en manipulatie ontstaat.

Meer weten?

• Klik hier om een een Nederlandse samenvatting te downloaden
• Klik hier om het hele proefschrift De Transformatieve Dialoog - Over het oplossen van identiteitsgerelateerde morele conflicten te downloaden
• Klik hier om het proefschrift online te lezen en (in hoge resolutie) te downloaden;
• Click here you find an English translation of the thesis The Transformative Dialogue - On Resolving Identity-related Moral Conflicts

Wil je graag een fysiek exemplaar van de dissertatie bestellen, dan kun je hier contact opnemen. De kosten zijn 25 euro inclusief verzending.

Toepassing in de praktijk

Hier kun je verder lezen over hoe identiteitsgerelateerde conflicten in de praktijk kunnen worden opgelost. Naar aanleiding van recente protesten van klimaatactivisten en boeren ben ik op NPO1 radio geïnterviewd (beluister het interview).

Lopende het onderzoek heb ik de volgende korte artikelen gepubliceerd om het onderzoek toegankelijk te maken:

• Hoe los je hardnekkige conflicten op?
• Van onderhandeling naar transformatie
• Betere samenwerking door transformatie

Advies over jouw opgave

Wil je van gedachten wisselen over hardnekkige aspecten van een opgave waar jij aan werkt, neem dan hier contact op.