Stap 4: Afstemmen: interne en externe consistentie

Als mensen verschillende toekomstscenario’s en daaraan verbonden verschillende mogelijke alternatieven van zichzelf voor zich zien, dan zullen ze testen welke van deze henzelf het meeste aanspreekt. Gedurende de brainstorm hebben ze een deel van hun identiteit even opengelaten (in de plaatjes verbeeld als een wit rondje waar de commitments waar het conflict over ging uit zijn gehaald). Dat lege stukje identiteit moet weer ingevuld worden; de vraag is nu met welk toekomstscenario/alternatief van zichzelf.

Figuur 6: Interne consistentie en verdiepen van de transformatie

Interne consistentie  

Als mensen gemotiveerd zijn om voor het onderwerp van conflict nieuwe commitments te omarmen, dan is het belangrijk dat dit aansluit bij de rest van hun identiteit. Er vindt een interne consistentietoets plaats. Neem bijvoorbeeld een verstokte vleeseter die in de fusie van horizonnen met een vega-milieuactivist ontdekt dat vlees eten een milieu-impact heeft waar hij niet achter staat en als nieuw alternatief van zichzelf heeft bedacht om vegetariër te worden. De nieuwe identiteit als vegetariër staat op gespannen voet met een aantal commitments die op zichzelf buiten het conflict staan, zoals ‘je moet altijd eten waar je zin in hebt’ en ‘echte mannen eten regelmatig vlees’). Deze aanvullende commitments worden dan ook onderdeel van het transformatieve proces. Deze persoon zal ook zijn aannames over lekker eten en man zijn ter discussie stellen en wellicht herzien. Zo wordt een nog groter deel van zijn identiteit onderdeel van de transformatie. De transformatie wordt dan groter en dieper. In figuur 6 is dit proces schematisch weergegeven.

Externe consistentie

Naast deze interne consistentie is het uiteraard ook belangrijk dat de nieuwe commitments van beide partijen ook onderling (ofwel extern) consistent zijn. Immers, als beide partijen nieuwe commitments omarmen die opnieuw botsen, dan is het conflict niet opgelost. De fusie van horizonnen geeft beide partijen op voorhand al veel informatie om rekening met elkaar te houden. Aangezien beide partijen nieuwe commitments overwegen kan het voorkomen dat een iteratief proces nodig is waarin partijen hun nieuwe commitments op elkaar afstemmen. Ook zouden partijen kunnen proberen rekening te houden met eventuele anderen, zelfs als die nu niet in het conflict betrokken zijn. Dit om eventuele nieuwe conflicten preventief te voorkomen.

Figuur 7: Externe consistentie

Het loslaten van een stukje oude identiteit kan pijnlijk en emotioneel zijn. Het loslaten van overtuigingen over vlees eten, het afscheid nemen van Zwarte Piet tegen de achtergrond van dierbare herinneringen, loslaten dan iedereen zich altijd 100% milieuvriendelijk moet gedragen. Als het echt om diepgewortelde, essentiële waarden en overtuigingen gaat, dan vraagt zo’n stap iets van mensen. Dit proces vereist daarom een empathisch, maar ook straight gesprek. Dat wil zeggen dat de beleving en het perspectief van mensen begrepen kan worden, maar dat een procesbegeleider ook vragen kan stellen over waar -gegeven de impact van verschillende toekomstscenario’s en alternatieven- zij nu echt aan gecommitteerd zijn. Rationele reflectie en emotionele beleving worden met elkaar in verbinding gebracht. Voor een stabiele transformatie moet interne en externe consistentie tot stand worden gebracht. Als dit lukt, dan hebben partijen in plaats van de aanvankelijk conflictueuze relatie een wederzijds ondersteunende relatie ontwikkeld.

(Klik hier om een pdf van 'De stappen van de Transformatieve Dialoog' te downloaden)

Advies over jouw opgave

Wil je van gedachten wisselen over de aanpak van jouw opgave, neem dan hier contact op.