Om maatschappelijke doelen te bereiken is samenwerking nodig, ofwel een ‘vitale coalitie’ van partners die op elkaar afgestemde acties uitvoeren. Een bijzondere vorm van partnerschap is die tussen bestuurslagen. Sommige maatschappelijke doelen kunnen alleen bereikt worden als bestuurslagen de handen ineenslaan, al hebben zij soms ook andere belangen en perspectieven. De effectieve aanpak van milieucriminaliteit is hier een voorbeeld van.
Van milieucriminaliteit is sprake als er milieuregels worden overtreden waarbij de dader financieel en/of immaterieel gewin nastreeft. Op dit thema zijn de bevoegdheden erg verspreid over de verschillende bestuurslagen, terwijl daders zich natuurlijk niet aan bestuurlijke grenzen houden. Sterker nog, ‘milieucriminelen’ maken gebruik van bestuurlijke versnippering door hun activiteiten over het land te spreiden of als ze betrapt zijn elders opnieuw te beginnen. De schadelijke gevolgen voor milieu, gezondheid en veiligheid blijven uiteraard ook niet binnen bestuurlijke grenzen. Kortom: Een effectieve aanpak van milieucriminaliteit kan alleen slagen als overheidspartners effectief samenwerken.
Recent was ik betrokken bij de organisatie van de bestuurlijke conferentie ‘Effectieve Aanpak voor Milieucriminaliteit’. Het doel van deze conferentie was om de bestuurlijke aandacht voor milieucriminaliteit te vergroten, kennis en goede voorbeelden te delen en verdere samenwerkingsafspraken te maken. Deze conferentie is een initiatief van het ministerie van Infrastructuur & Waterstaat (I&W), het Interprovinciaal Overleg (IPO) en de Vereniging van Nederlandse Gemeenten (VNG) in samenwerking met Unie van Waterschappen (UvW) en de gezamenlijke omgevingsdiensten (ODNL). Vanwege de pandemie is gekozen voor een professioneel vormgegeven digitale bijeenkomst met interactiemogelijkheden (hier kunt u de conferentie bekijken).
Tijdens de conferentie zijn afspraken gemaakt over het delen van kennis en het uitwisselbaar maken van informatie. Het besef is gegroeid dat de samenwerking alleen effectief is als deze afspraken niet vrijblijvend zijn. Er zijn wel lokale en regionale verschillen waar rekening mee gehouden kan worden, maar er zijn ook onderwerpen waar uniformiteit echt noodzakelijk is.
Eén van de programmaonderdelen was de presentatie van het onderzoek naar Oneigenlijke bestuurlijke inmenging en onafhankelijkheid bij de aanpak van milieucriminaliteit, dat Vide Advies in opdracht van de samenwerkende partijen heeft uitgevoerd. Van oneigenlijke inmenging is bijvoorbeeld sprake als een bestuurder erop aandringt om niet te handhaven bij een bedrijf dat de milieuregels overtreedt (en daar voordeel uit haalt). Nieuwsgierig naar de wijze waarop Vide Advies een dergelijk gevoelig thema bespreekt met bestuurders zelf? Dit deel van de conferentie is hier te zien vanaf 1:48:45.